Kuryłówka

Gmina Kuryłówka – miejscowości:

  • Brzyska Wola
  • Dąbrowica
  • Jastrzębiec
  • Kolonia Polska
  • Kulno
  • Kuryłówka
  • Ożanna
  • Słoboda
  • Tarnawiec
  • Wólka Łamana

Kuryłówka to gmina w powiecie Leżajskim. Położona jest na prawym brzegu Sanu, na południowo – wschodnich krańcach   dawnej Puszczy Sandomierskiej. Jest gminą typowo rolniczą. Druga pod względem powierzchni i najsłabiej zaludniona gmina województwa podkarpackiego. Największe wsie to Kuryłówka- siedziba gminy Brzyska Wola.

Głównym bogactwem i atrakcją gminy są lasy mieszane z przewagą iglastych. Tutaj jest „zagłębie” grzybowe niemal dla całego regionu. W dużych ilościach na tych terenach występuje czarna jagoda. Lasy obfitują w różnorodność zwierzyny, natomiast wędkarzy przyciąga rzeka san. Rzekę San zamieszkują sumy, sandacze i wiele innych gatunków ryb.

Duże kompleksy leśne, czysta woda brak zanieczyszczeń przemysłowych a nade wszystko czyste powietrze sprawiają że teren ten jest krajobrazem szczególnie chronionym. Prawie cały teren gminy z wyjątkiem zachodnich krańców w dolinie Sanu, Objęty jest Kuryłowskim Obszarem Chronionego Krajobrazu, stanowiącym jeden z najładniejszych przyrodniczo-krajobrazowym terenów województwa podkarpackiego. W jego obrębie został wyznaczony rezerwat przyrody „ Brzyska Wola” – stanowiący pozostałości dawnej puszczy Sandomierskiej. Ponadto występuje tu wiele rzadko spotykanych gatunków roślin i zwierząt. Wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe, czyste środowisko naturalne oraz liczne zabytki kultury materialnej decydują o wyjątkowej atrakcyjności turystyczno wypoczynkowej terenu. Dziś gmina przyciąga ciszą, spokojem, pięknym krajobrazem i coraz lepszą infrastrukturą.

Teren gminy odznacza się znacznymi walorami krajobrazowymi na które składają się na naturalny krajobraz, bogactwo zasobów przyrody, stan środowiska zabytki kultury materialnej. Większość gminy położona jest na Płaskowyżu Tarnogrodzkim stanowiąca wyrównaną wierzchownię.

Gmina Kuryłówka posiada krajobraz rolniczo leśny z mozaiką pól, łąk i pastwisk. Występujące tu duże kompleksy leśne, przeważnie bory sosnowe, cechuje duża naturalność, a tym samym zaznacza aktywność turystyczną. Zbiornik wodny na rzece Złota we wsi Ożanna podnosi walory tego obszaru jako miejsca wypoczynku. Ta część gminy ze względu na wartości przyrodnicze i krajobrazowe została włączona do Kuryłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Zachodni fragment gminy leżący w dolinie Sanu, charakteryzuje się bardziej równinnym ukształtowaniem. Krajobrazy urozmaicają większe i mniejsze fragmenty zadrzewień i zakrzewień. Elementem wyróżniającym się jest samo koryto Sanu z przybrzeżną roślinnością. San w obrębie swojej doliny wytworzył system teras: zalewową, nadzalewową i wysoką. Terasa zalewowa, po której często meandruje rzeka, rozciągała się wzdłuż koryta pasmem o zróżnicowanej szerokości i wysokości do 3m nad średni stan wody w rzece. Teresa nadzalewowa wzniesiona jest około 4-5 m nad poziom wody w rzece, jej powierzchnia jest płaska lekko nachylona w kierunku zachodnim urozmaicają ją występujące tu dość często wydmy. Obok form naturalnych na terenie gminy występuje szereg form antropogenicznych do których należą: rowy melioracyjne nasypy drogowe wyrobiska poeksploatacyjne.

Gmina Kuryłówka leży w dorzeczu Sanu, który stanowi jej zachodnią granice. San na tym odcinku posiada charakter rzeki nizinnej. Wysokie stany wody występują w okresie wiosennym (roztopy), i letnim ( obfite opady) co prowadzi często do powodzi. Minimalne stany występują w jesieni.

Lasy na terenie gminy obejmują 38% powierzchni gminy i tworzą trzy zwarte kompleksy z których największy zajmuje centralną część gminy, dwa pozostałe leżą w części północno- zachodniej i północno wschodniej. Głównymi siedliskowymi typami lasu są; las mieszany świeży, bór mieszany świeży oraz bór świeży.

Gmina Kuryłówka posiada bogatą faunę i florę, wiele występujących gatunków podlega ochronie. Ścisłą ochroną objęte jest 21 gatunków. Wśród zwierząt ścisłą ochroną objętych jest 7 gatunków, które z uwagi na rzadkość występowania zostały uznane za narażone na wyginiecie.

Najstarsze wsie w gminie to Ożanna, Kuryłówka i Brzyska Wola, sięgające swym rodowodem drugiej połowy XVI wieku. Kuryłówka powstała obok wcześniej wybudowanego przez Tarnowskich zamku. Zamek często zmieniający właścicieli, z niewiadomych przyczyn zaczął podupadać i w XIX w stał się całkowita ruiną. W pozostałej do dziś jednej z oficyn dworskich mieści się plebania kościoła parafialnego. W czasie rozbiorów Kuryłówka leżała na styku dwóch zaborów: austriackiego i rosyjskiego.